Sinds 2017 voeren banken intensieve cliëntenonderzoeken uit. Hoewel dit voor u mogelijk als een formaliteit klinkt, kan een dergelijk onderzoek zeer ernstige, mogelijk zelfs fatale gevolgen hebben voor uw onderneming. Indien u hier niet snel genoeg bij bent, kunnen deze gevolgen onomkeerbaar zijn.
Waarom een cliëntenonderzoek
Banken en andere instellingen moeten cliëntenonderzoeken uitvoeren op basis van de Wet op het financieel toezicht (Wft) en de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Wellicht bent u de termen Know your customer (KYC) en client due diligence (CDD) al eens tegengekomen. Deze activiteiten zijn onderdeel van het waarborgen van “integere bedrijfsvoering”.
Dat banken niet altijd even integer hebben gehandeld is een understatement. In 2018 heeft ING nog € 775.000.000,– moeten betalen aan het OM voor het ernstig tekortschieten van haar verplichtingen. Het spreekt voor zich dat banken liever niet deze schadevergoedingen betalen en daarom zoveel mogelijk risico’s willen vermijden.
Wat is een cliëntenonderzoek
Het doel van een cliëntenonderzoek is het verkrijgen van duidelijkheid ten aanzien van cliënten. Zowel ten aanzien van de zakelijke relaties die banken aangaan als ten aanzien van de relaties voor wie de bank een transactie verricht.
Een bank heeft een grote mate van beleidsvrijheid in het voeren van hun cliëntenonderzoek. Ieder cliëntenonderzoek is dan ook anders. Zo zal een lokale bakker niet met dezelfde diepgang vragen moeten beantwoorden als een internationale vastgoedinvesteerder.
Banken zullen hun cliënten eerst indelen in risicocategorieën. Bij deze indeling kijken banken naar een heel aantal factoren, zoals de soort diensten, transacties, handelspartners en landen waarin de cliënt actief is. Voor specifieke sectoren (denk aan grondstoffenhandel, energie, vastgoed etc.) zullen er bijvoorbeeld ook hogere integriteitsrisico’s bestaan. Ook zal een transactieprofiel worden opgesteld waarmee de bank inzicht krijgt over de verwachte geldstromen en wederpartijen.
Dit onderzoek vindt niet enkel plaats bij aanvang van de bancaire relatie. Banken moeten immers periodiek hun relaties en transacties monitoren. Zo kunt u zelfs als u al jaren klant bent, geconfronteerd worden met een dergelijk onderzoek.
Gevolgen cliëntenonderzoek
De bank kan op basis van haar cliëntenonderzoek concluderen dat er sprake is van een onacceptabel hoog risico. In dat geval zal zij weigeren om te contracteren met de klant of de reeds lopende overeenkomst opzeggen. De bank heeft immers op basis van haar algemene voorwaarden (artikel 35 ABV) de bevoegdheid om de overeenkomst op te zeggen.
De bank mag echter niet de overeenkomst opzeggen indien dit gelet op de omstandigheden van het geval naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. De term “redelijkheid en billijkheid” wordt in het juridisch jargon onder meer gebruikt om te verwijzen naar sociaal maatschappelijk aanvaardbare normen die een werking krijgen in het recht. De Hoge Raad heeft in dit kader recent nog bevestigd dat het zonder betaalrekening vrijwel onmogelijk is om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer en om een bedrijf te exploiteren. De bank heeft hierbij een bijzondere zorgplicht om naar het beste van haar vermogen met de belangen van de klant rekening te houden.
Indien u in een situatie komt waarin uw bank de rekening opzegt, dan zal u wellicht zeer veel moeite ervaren om nog elders een rekening te verkrijgen. U zal ook aan een intern verwijzingsregister worden toegevoegd zodat u niet opnieuw een rekening kan openen. Uw bedrijfsvoering zal daarmee in de praktijk nagenoeg onmogelijk worden.
Geconfronteerd met een cliëntenonderzoek
U kunt geconfronteerd worden met een cliëntenonderzoek van uw bank. Hierbij kunnen uw rekeningen zelfs direct worden geblokkeerd. Indien u niet voldoende medewerking verleent aan dit onderzoek, kan de bank besluiten om de krediet- of bankovereenkomst op te zeggen. In dat kader is het van belang dat u medewerking verleent aan dit onderzoek.
Daarbij komt dat uw medewerking bij aanvang van het onderzoek op een later moment relevant kan worden. Als u uw schade wil verhalen, dan zal de rechter bekijken of de bank op het moment van de opzegging (ook wel: “ex tunc” genoemd) tot een rechtsgeldige beslissing is gekomen om de overeenkomst te beëindigen. Indien u de bank wil verplichten om een nieuwe bankrekening aan te bieden, dan zal de beslissing op dat moment (“ex nunc”) worden genomen naar de omstandigheden die op dat moment spelen.
Handel op tijd
Door onvoldoende medewerking te verlenen aan het onderzoek, kunt u uw schade mogelijk in de toekomst niet meer verhalen. De rechter zal enkel kijken naar de informatie die de bank ter beschikking had bij de opzegging. Dit heeft als gevolg dat een bank vaak in het gelijk wordt gesteld bij deze procedures.
Indien u dus geconfronteerd wordt met een cliëntenonderzoek, neem dan zo snel mogelijk contact op met één van onze gespecialiseerde advocaten. Zij zijn bekend met de werkwijze van de banken en kunnen u bij aanvang van het onderzoek bijstaan, om uw kansen bij een eventuele procedure aanzienlijk te vergroten.
